Het ondernemerschap biedt voordelen. Ook voor opdrachtgevers heeft het inhuren van een zelfstandige voordelen. Wanneer is er sprake van schijnzelfstandigheid?
De Belastingdienst wil graag weten wat de arbeidsrelatie is tussen een zelfstandige en een opdrachtgever. Enerzijds om te voorkomen dat ze onterecht heffingen niet binnenkrijgen, anderzijds om zelfstandigen te beschermen tegen misbruik. Om de arbeidsrelatie beter inzichtelijk te krijgen is de Wet DBA geïntroduceerd.
Wat houdt de Wet DBA in?
Sinds 1 mei 2016 is de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) vervangen door deze wet. De VAR was er om schijnconstructies tussen opdrachtgevers en zzp’ers tegen te gaan, maar de nadelen waren te groot. De verantwoordelijkheid bij geconstateerde overtredingen lag bij de zzp’er. De zzp’er draaide eventueel voor naheffingen van de Belastingdienst op. Met de Wet DBA wordt het goed vastleggen van de arbeidsrelatie een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van opdrachtgevers en zzp’ers.
Wat is schijnzelfstandigheid?
De Belastingdienst kan vaststellen dat een arbeidsrelatie tussen de opdrachtgever en de zelfstandige in werkelijkheid een dienstverband is. De opdrachtgever kiest voor een zelfstandige om te besparen op de loonbelasting en op sociale premies. Sinds 2025 hanteert de Belastingdienst negen criteria om te bepalen of er sprake is van echte zelfstandigheid:
- Je bepaalt zelf je werktijden
- Je kunt opdrachten weigeren
- Je gebruikt je eigen materialen en gereedschappen
- Je loopt ondernemersrisico
- Je werkt voor verschillende opdrachtgevers
- Je mag je laten vervangen door iemand anders
- Je bepaalt zelf hoe je het werk uitvoert
- Je hebt een eigen werkplek
- Je doet zelfstandig acquisitie
Voorkom problemen en werk met een modelovereenkomst
Wil je voorkomen dat de Belastingdienst later alsnog zegt dat het een dienstverband is? Werk dan met een modelovereenkomst. De Belastingdienst heeft modelovereenkomsten beschikbaar die je kunt gebruiken om een forse naheffing te voorkomen. Voor bepaalde branches en beroepsgroepen zijn modelovereenkomsten beschikbaar. Een naheffing kan in de duizenden euro’s lopen. De Belastingdienst kan achterstallige loonbelasting en sociale premies namelijk alsnog incasseren.
Kun je gebruik maken van een eigen overeenkomst?
De Belastingdienst beoordeelt sinds 2025 geen nieuwe overeenkomsten meer. Je kunt alleen nog gebruikmaken van bestaande modelovereenkomsten die vóór deze datum zijn goedgekeurd, en deze blijven geldig tot en met 31 december 2029. Modelovereenkomsten geven alleen zekerheid als opdrachtgever en opdrachtnemer daadwerkelijk werken zoals beschreven in de overeenkomst. Het is daarom essentieel dat de praktijk overeenkomt met wat op papier staat.